เวลานั่งนานๆ แล้วลุกขึ้นยืนอยู่ๆ ก็มีเสียงดังกรอบแกรบที่หัวเข่าเกิดจากอะไรกันแน่ ? หากคุณมีเสียงกรอบแกรบที่ดังมาจากหัวเข่า เวลาเดินขึ้น-ลงบันไดแล้วหัวเข่ามีเสียง หรือ ขยับหัวเข่าแล้วเกิดเสียง นั้นอาจเป็นสัญญาณเตือนบางอย่างจากร่างกาย ทั้งนี้หากหัวเข่ามีเสียงดัง ก๊อกแก๊ก อย่าเพิ่งกังวลไป คุณควรสังเกตอาการอย่างอื่นร่วมด้วยว่า เวลาหัวเข่ามีเสียงดังจากการลุกขึ้นยืน, เดินขึ้นลงบันได หรือ จากการทำกิจกรรมอื่นๆ มีอาการเจ็บปวดร่วมด้วยหรือไม่ หรือ เพียงแค่หัวเข่ามีเสียงเท่านั้น
บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจอาการหัวเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบเวลาขึ้นบันได และเวลาทำกิจกรรมต่างๆ เป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายจริงหรือไม่ สาเหตุที่ทำให้หัวเข่ามีเสียงเกิดจากอะไร พร้อมทั้งแนวทางรักษาและวิธีดูแลป้องกันหัวเข่า
หัวเข่ามีเสียง (Knee Crepitus)
หัวเข่ามีเสียงเวลาลุกขึ้นยืนเมื่อนั่งนานๆ หรือ หัวเข่ามีเสียงเมื่อเดินขึ้น-ลงบันได อาการเหล่านี้ทางการแพทย์เรียกว่า Knee Crepitus
สาเหตุของเสียงกรอบแกรบดังออกมาจากหัวเข่ามีหลายสาเหตุ และมีปัจจัยอย่างอื่นที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็น เพศ อายุ การใช้งานหัวเข่า หรือ อุบัติเหตุที่มีผลกระทบต่อหัวเข่า อาจจะทำให้หัวเข่ามีเสียงดังก๊อกแก๊กได้
ทั้งนี้ก่อนที่จะไปทราบเหตุที่ทำให้หัวเข่ามีเสียงเวลาขยับตัวหรือเวลาทำกิจกรรม ควรทำความเข้าใจกับโครงสร้างของหัวเข่าก่อน เพื่อให้เข้าใจและมองภาพออกมากขึ้น
หัวเข่าของมนุษย์ประกอบไปด้วยกระดูก 3 ส่วนหลัก ได้แก่
- กระดูกต้นขา (Femur) เป็นกระดูกส่วนบนของเข่า
- กระดูกหน้าแข้ง (Tibia) เป็นกระดูกส่วนล่างของเข่า
- กระดูกสะบ้า (Patella) เป็นกระดูกส่วนหน้าของเข่า
โดยกระดูกทั้ง 3 ส่วนนี้ เชื่อมต่อกันด้วยเส้นเอ็น ซึ่งมีเยื่อบุข้อ เซลล์ประสาทรับความรู้สึก และกระดูกอ่อนคลุมไว้อยู่ กระดูกอ่อนจะทำหน้าที่รับแรงกระแทกที่เกิดขึ้นในขณะที่เคลื่อนไหวร่างกาย และภายในข้อเข่าจะมีน้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่า เพื่อช่วยในการหล่อลื่นข้อเข่าและช่วยในเรื่องของการถ่ายน้ำหนัก โดยทางการแพทย์เรียกว่า Synovial Fluid
หัวเข่ามีเสียงเกิดจากสาเหตุใด
หัวเข่านับเป็นอวัยวะที่สำคัญที่มีผลต่อการเคลื่อนไหวของร่างกาย นอกจากนี้หัวเข่ายังเกี่ยวข้องกับการรับน้ำหนักตัว รับแรงกระแทก ซึ่งหัวเข่าหรือข้อเข่านั้น นับเป็นข้อที่ใหญ่ที่สุดในร่างกายของมนุษย์ ที่ประกอบไปด้วยกระดูก กระดูกอ่อน เยื่อบุข้อ และเส้นเอ็นต่างๆ
อาการเข่าลั่น หรือ หัวเข่ามีเสียงเวลางอเข่า สามารถแบ่งออกได้ 2 ลักษณะ คือ หัวเข่ามีเสียงเมื่อขยับตัวอย่างเดียวไม่มีอาการเจ็บปวดใดๆ และ หัวเข่ามีเสียงเมื่อขยับตัวพร้อมทั้งอาการปวดบริเวณเข่า ซึ่งมีสาเหตุแตกต่างกัน ดังนี้
สาเหตุที่หัวเข่ามีเสียงแต่ไม่มีอาการปวดร่วม
ส่วนใหญ่มักมีสาเหตุมาจากการสะสมของแก๊สที่อยู่รอบๆ หัวเข่า และก่อตัวขึ้นเป็นฟองแก๊สในน้ำเลี้ยงข้อเข่า ทำให้เมื่อขยับตัวหรือขยับหัวเข่าทำให้ฟองอากาศที่อยู่ในน้ำเลี้ยงข้อเข่าแตกตัวออก ทำให้เกิดเสียงขึ้นมา อาการหัวเข่ามีเสียงจึงเป็นอาการที่สามารถพบได้บ่อยเมื่องอเข่าเป็นเวลานาน เช่น การนั่งคุกเข่า การนั่งพับเพียบเป็นเวลา หรือลุกขึ้นจากเก้าอี้ และสามารถพบได้กับทุกคน
สาเหตุที่หัวเข่ามีเสียงพร้อมความรู้สึกปวดบริเวณเข่า
เสียงที่ดังก๊อกแก๊กจากหัวเข่าและมีอาการปวดร่วมด้วย เป็นสัญญาณเตือนจากร่างกาย ที่เตือนว่าหัวเข่าของคุณกำลังมีปัญหา และอาจจะเข้าข่ายโรคร้ายแรง โดยสาเหตุที่ทำให้หัวเข่ามีเสียงเมื่อขยับร่างกาย ส่วนใหญ่มักมาจากความผิดปกติของข้อเข่า ข้อเข่าเสื่อมสภาพ กระดูกอ่อนมีการสึกกร่อนตามธรรมชาติ หรืออุบัติเหตุที่ส่งผลกระทบต่อข้อเข่า ทั้งนี้การสึกกร่อนตามธรรมชาติสามารถทำให้เกิดโรคข้อเข่าเสื่อมตามมาได้
ปัจจัยที่อาจส่งผลให้เกิดเสียงดังในเข่า
นอกจากสาเหตุที่กล่าวไปข้างต้นแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นที่ส่งผลให้หัวเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบเวลาขยับร่างกาย มีดังนี้
- อายุ อาการเข่าเสื่อมหรือที่เรียกกันว่าโรคข้อเข่าเสื่อมในผู้สูงอายุ จะเริ่มมีอาการตั้งแต่อายุ 40 ปี เนื่องจากเป็นการสึกหรอของกระดูกอ่อนผิวข้อเข่าตามธรรมชาติ
- พันธุกรรม หากคนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคเข่าเสื่อม หรือมีปัญหากระดูกอ่อนผิวข้ออ่อนแอ จะมีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคเข่าเสื่อมได้สูงกว่าคนทั่วไป
- น้ำหนักตัว หากมีน้ำหนักตัวมากจะส่งผลให้เกิดแรงกดภายในข้อที่รับน้ำหนักเพิ่มขึ้น รวมทั้งเซลล์ไขมันที่มีมากเกินไป ทำให้เซลล์กระดูกและเซลล์กระดูกอ่อนเสื่อมสภาพเร็วกว่าปกติ ทำให้ปวดหัวเข่า หัวเข่ามีเสียงดังเวลาขยับร่างกายได้ง่าย
- เพศ โรคเข่าเสื่อมสามารถเกิดได้กับผู้หญิงมากกว่าผู้ชายถึง 2-3 เท่า เนื่องจากสรีระร่างกายของผู้หญิงมีสะโพกผาย กล้ามเนื้อขายาวไปถึงข้อเข่ามีลักษณะโค้งนิดๆ เมื่อขยับร่างกายจะทำให้หัวเข่ามีเสียงดังได้ง่ายกว่า
- ความผิดปกติของข้อเข่า เช่น เข่าโก่ง เข่าแอ่น ขายาวไม่เท่ากัน เข่าชิดกันมากกว่าปกติ ทำให้มีโอกาสเป็นข้อเข่าเสื่อมได้ง่าย
- กิจกรรมบางอย่างที่ส่งผลให้ข้อเข่าต้องรับแรงกดมากเกินไป ได้แก่ การนั่งพับเพียบ นั่งคุกเข่าเป็นเวลานานๆ การเดินขึ้น – ลงบันได้ การยกของหนักติดกันเป็นประจำ หรือการวิ่งมาราธอน สามารถทำให้ข้อเข่าเสื่อมได้ง่ายขึ้น
- การเล่นกีฬาผาดโผน หรือ กีฬาที่ทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกดมากกว่าปกติ เช่น ฟุตบอล รักบี้ อเมริกันฟุตบอล ฟรีรันนิ่ง วิ่งมาราธอน สามารถทำให้เป็นข้อเข่าเสื่อมได้มากกว่าปกติ เนื่องจากหัวเข่ารับแรงกดมากกว่าปกติ
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากแอลกอฮอล์ทำให้กรดยูริกในร่างกายสูงขึ้น และอาจจะตกผลึกตามข้อ ทำให้รู้สึกเจ็บหัวเข่า ปวดตามหัวเข่า ข้อเข่าได้
- โรคประจำตัว โรคประจำตัวที่มีผลต่อข้อเข่า ได้แก่ โรคเกาต์ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
หัวเข่ามีเสียงและอาการที่มักเกิดร่วม
อาการหัวเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบสามารถแบ่งได้เป็น 2 ลักษณะ ได้แก่ หัวเข่ามีเสียงแต่ไม่มีอาการเจ็บปวดร่วมด้วย นั้นไม่ใช่สัญญาณอันตรายอย่างใด เป็นเพียง “อาการขบกันระหว่างเนื้อเยื่อ, เส้นเอ็น กับผิวของกระดูกอ่อน” เพียงเท่านั้น ไม่น่ากังวลใดๆ แต่ถ้าหากหัวเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบร่วมกับอาการเจ็บหรือปวดบริเวณเข่า นั้นคือสัญญาณอันตรายที่อาจเกิดจากโรคต่างๆ หรือบริเวณหัวเข่าได้รับการบาดเจ็บ ได้แก่ โรคข้อเข่าเสื่อม ข้อเข่าอักเสบเฉียบพลัน หรืออาจจะเป็นหมอนรองกระดูกฉีด
1.หัวเข่ามีเสียง เข่าลั่น แต่ไม่มีอาการเจ็บ
อาการหัวเข่ามีเสียงเมื่อขยับร่างกายแต่ไม่มีอาการปวดร่วมด้วย หรือ อาการเข่าลั่น ถือเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดได้กับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย
ส่วนใหญ่มักมีสาเหตุมาจากการสะสมของแก๊สที่อยู่รอบๆ หัวเข่า และก่อตัวขึ้นเป็นฟองแก๊สในน้ำเลี้ยงข้อเข่า ทำให้เมื่อขยับตัวหรือขยับหัวเข่าทำให้ฟองอากาศที่อยู่ในน้ำเลี้ยงข้อเข่าแตกตัวออก และเกิดเสียงขึ้นมาจากหัวเข่า
นอกจากนี้การนั่งยองๆ หรือขยับขาบนเก้าอี้ทำให้เอ็นรอบข้อเข่า เยื้อหุ้มข้อ และกระดูกสะบ้าเกิดการเคลื่อนไหว และส่งผลต่อความดันในน้ำเลี้ยงข้อเข่าเปลี่ยนแปลง จึงทำให้หัวเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบขึ้นมา
2.หัวเข่ามีเสียง และมีอาการเจ็บ ปวดเข่าร่วมด้วย
หากหัวเข่ามีเสียง และมีอาการเจ็บข้อเข่าร่วมด้วย ถือเป็นสัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม เนื่องจากการที่หัวเข่ามีเสียงร่วมอาการเจ็บ ปวดเข่า ร่างกายกำลังเตือนว่าคุณอาจจะเข้าข่ายโรคข้อเข่าเสื่อม หรือโรคอื่นๆที่เกี่ยวกับข้อและกระดูก ซึ่งไม่ควรปล่อยทิ้งไว้เนื่องจากจะส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น อาการข้อเข่าเสื่อม ปวดเข่า งอเข่าได้ไม่เต็มที่ หรือไม่สามารถลงน้ำหนักเวลาเดินได้ทำให้เคลื่อนไหวร่างกายลำบากกว่าปกติ
หัวเข่ามีเสียงเป็นสัญญาณเตือนโรคใดได้บ้าง
โรคข้อเข่าเสื่อม สามารถพบได้บ่อยกับผู้ที่เข้าสู่ช่วงวัยกลางคน และมีโอกาสที่จะเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมเมื่อมีอายุมากขึ้นเรื่อยๆ โดยสาเหตุของโรคนี้มาจากกระดูกอ่อนผิวข้อถูกทำลายลง หรือผิวข้อสึกกร่อนตามธรรมชาติ ทำให้โครงสร้างของข้อเข่ามีการเปลี่ยนแปลงมีน้ำสะสมในข้อเพิ่ม กระดูกงอกผิดปกติ กล้ามเนื้อและเอ็นรอบข้อหย่อนยาน และกระดูกอ่อนที่ทำหน้าที่รองรับน้ำหนักเสื่อมสภาพ
และร่างกายที่ไม่สามารถซ่อมแซมกระดูกอ่อนผิวข้อได้ทันกับการที่ถูกทำลาย ทำให้มีอาการเจ็บปวดและส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงจะมีแนวแกนขาผิดปกติ ขาโก่งเข้าด้านในหรือบิดออกข้างนอก และไม่สามารถรับน้ำหนักได้เหมือนเก่า
- หมอนรองกระดูกเข่าฉีกขาด หรือ Meniscus Tear
อาการหมอนรองกระดูกเข่าฉีกขาด เป็นอาการที่เกิดขึ้นฉับพลัน มักเกิดจากอุบัติเหตุ เช่น หกล้ม การเล่นกีฬาที่อาศัยความเร็วและเกิดการปะทะในระหว่างแข่งขัน เช่น ฟุตบอล รักบี้ อเมริกันฟุตบอล หรือ โดนรถชน รถเฉี่ยว ตกบันได จนทำให้เกิดการบาดเจ็บบริเวณหัวเข่า
อาการหมอนรองกระดูกเข่าฉีดขาดจำเป็นต้องรีบรักษา เพื่อไม่ให้ความเจ็บปวดทวีความรุนแรงไปมากกว่าเดิม ซึ่งแน่นอนว่าความเจ็บปวดจากหมอนรองกระดูกฉีดส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เนื่องจากผู้ป่วยส่วนมากจะมีอาการปวดขณะเดินลงน้ำหนัก
โรคข้อเข้าติดเชื้อ มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ผ่านทางกระแสเลือด ทำให้เกิดการติดเชื้อที่ข้อเข่า แบคทีเรียส่วนใหญ่มาจากการที่หูชั้นกลางอักเสบ แผลถลอก คออักเสบ ฟันผุ ติดเชื้อที่บริเวณลิ้นหัวที่ผิดปกติ หรือการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ โดยสามารถสังเกตอาการได้จากหัวเข่ามีลักษณะบวม แดง ร่วมกับอาการปวดข้อเข่า และมีไข้ร่วมด้วย
โรคข้อเข่าอักเสบเฉียบพลัน สาเหตุส่วนใหญ่มักเกิดจากกิจกรรมบางในชีวิตประจำวันอย่าง เช่น การลงน้ำหนักเท้าเวลาขยับร่างกายผิดวิธี หรือการยกของหนักเป็นประจำทุกวันจากการทำงาน ซึ่งเป็นอาการอักเสบในข้อเข่าหรือการเสื่อมสภาพข้อเข่าทำให้รู้สึกปวดหัวเข่าขึ้นมาทันที
หัวเข่ามีเสียง..เมื่อไหร่ควรพบแพทย์
หากคุณมีอาการหัวเข่ามีเสียงร่วมกับอาการปวดบริเวณเข่า ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ เพราะนั้นเป็นสัญญาณเตือนจากร่างกายว่าคุณอาจจะเข้าข่ายโรคข้อเข่าเสื่อม หรือโรคอื่นๆที่เกี่ยวกับกระดูกข้อเข่า ซึ่งอาการปวดบริเวณข้อเข่าส่วนใหญ่มักส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำ ไม่ว่าจะเป็นในขณะเดิน นั่ง และนอนก็ตาม
หากคุณมีอาการปวดเข่าพร้อมกับหัวเข่ามีเสียงควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพื่อตรวจเช็คร่างกาย และรับการรักษาที่ถูกวิธี เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวด
การวินิจฉัยอาการหัวเข่ามีเสียง
การวินิจฉัยอาการหัวเข่ามีเสียง มีดังนี้
- เริ่มแรกแพทย์จะซักประวัติผู้ป่วย
- ตรวจร่างกายโดยส่วนใหญ่มักเน้นตรวจที่ข้อเข่า
- X-ray MRI เพื่อดูภายในข้อเข่า
สำหรับผู้ป่วยที่แพทย์วินิจฉัยว่าข้อเข่าเสื่อม แพทย์จะทำการเจาะเลือดเพื่อนำไปตรวจวินิจฉัยแยกโรคว่ามีโรคที่เกี่ยวกับข้อหรือไม่ พร้อมทั้งตรวจน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพื่อหาความผิดปกติของแรงดัน แรงกระเพื่อมของน้ำบริเวณผิวด้านนอกข้อเข่า ความแข็งแรงของข้อ และการเสียดสีภายในข้อ พร้อมทั้งเอกซเรย์เพื่อดูความเสียหายในข้อเข่า ทั้งนี้การตรวจแต่ละอย่างขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์
วิธีดูแลป้องกันหัวเข่า
ที่กล่าวมาข้างต้นทำให้ข้อเข่าได้รับแรงกดมากกว่าเดิม และทำให้หัวเข่ามีเสียง เวลาเปลี่ยนท่าได้ หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ให้ขยับเปลี่ยนท่าเรื่อยๆ
- หลีกเลี่ยงการยกของน้ำ เนื่องจากจะทำให้หัวเข่ารับน้ำหนักมากกว่าปกติ ซึ่งอาจจะทำให้เกิดการปวดเข่าสะสมได้
- เลือกใช้เก้าอี้ทำงานที่มีที่รองแขน เมื่อเวลาลุกขึ้นยื่นให้ใช้แขนช่วยพยุงตัวขึ้นเพื่อไม่ให้หัวเข่ารับน้ำหนักมากเกินไป
- หลีกเลี่ยงการยืนนานๆ เนื่องจากการยืนเป็นเวลานานทำให้กระดูกอ่อนขาดออกซิเจน ดังนั้นควรมีการยืดขาบ้าง
- การควบคุมน้ำหนัก เนื่องจากหากมีน้ำหนักตัวที่มากเกินไปจะส่งผลกระทบต่อข้อเข่าโดยตรง ทำให้ข้อเข่าเสื่อมได้
- ทั้งนี้หากมีอาการหัวเข่าลั่น หรือ หัวเข่ามีเสียงดังก๊อบแก๊บเมื่อขยับตัว ร่วมกับอาการปวดรุนแรงควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ พร้อมรับการรักษา เพื่อบรรเทาอาการและความเจ็บปวดแก่ผู้ป่วย
ข้อสรุป
หัวเข่ามีเสียง หรือ เข่าลั่น เป็นอาการปกติที่สามารถเกิดได้กับทุกคน ไม่มีอันตรายแต่อย่างไร แต่เมื่อใดก็ตามที่หัวเข่ามีเสียงเวลาเดิน ร่วมกับอาการเจ็บข้อเข่าหรือปวดร่วมด้วย อาจจะเป็นสัญญาณเตือนจากร่างกายว่าหัวเข่าของคุณกำลังมีปัญหาและผิดปกติ ซึ่งอาจจะเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม หรือ ความผิดปกติอื่นๆที่เกี่ยวกับข้อเข่า ดังนั้นหากคุณมีอาการควรรีบไปปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจร่างกาย และเข้ารับการรักษาเพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวด
